شامگاه دوشنبه گذشته عباس عراقچی در برنامه گفتگوی ویژه خبری حاضر شد و دیدگاه تیم مذاکره کننده را درباره دستاوردهای برنامه جامع مشترک اقدام و قطعنامه جدید شورای امنیت تشریح کرد. در قسمتی از این برنامه مجری از عراقچی پرسید: آیا این امکان وجود دارد در صورت نقض قطعنامه شورای امنیت از سوی ایران، پرونده هسته ای ایران ذیل ماده 42 فصل هفتم منشور ملل متحد قرار بگیرد و مجوز حمله نظامی از سوی شورای امنیت صادر بشود؟ عراقچی در پاسخ به این سئوال گفت: «ما از این مراحل مدت ها است عبور کردیم .اگر که ما ضعیف باشیم بله .
البته این محدودیت?ها و تحریم ها جدید نیست ، تحریم های تسلیحاتی تقریبا 10 سال است که وجود دارد؛ بله از نظر حقوقی امکانش هست (که پس از نقض توافق ازسوی ایران موضوع ایران ذیل ماده 42 مطرح شود) اما از نظر سیاسی و واقعیت های میدانی نه .... امکانش در تئوری هست اما در عمل نه. همان طور که ایران در سال های گذشته ذیل فصل هفتم شورای امنیت بوده نتواستند این کار بکنند. چرا؟ به خاطر اقتدار جمهوری اسلامی و این کار را تا وقتی که این اقتدار وجود دارد نخواهند کرد.»
هر چند عراقچی تاکید کرده علی رغم نقض قطعنامه?های شورای امنیت از سوی ایران، صرفا به خاطر اقتدار ایران این شورا موضوع هسته ای ایران را ذیل ماده 42 فصل هفتم قرار نداده است اما در واقع در سالهای گذشته از جهت تئوری و حقوق بین الملل امکان معرفی موضوع هسته?ای ایران ذیل ماده 42 فصل هفتم وجود نداشته است چرا که پیش از این، ایران 4 قطعنامه تحریمی و دو قطعنامه توصیه ای (مجموعا 6 قطعنامه) شورای امنیت علیه برنامه هسته?ای را غیرمشروع و غیرقانونی می دانست و از تائید آن خودداری می کرد به همین علت کشورهای 1+5 نمی توانستند، نقض قطعنامه های تحریمی علیه ایران را بهانه کرده و موضوع هسته?ای را ذیل ماده 42 مطرح کنند.
اما دولت ایران با پذیرش قطعنامه جدید شورای امنیت و سازوکارهای ارائه شده در آن، عملا خود را متعهد به انجام آن می کند و بر اساس حقوق بین الملل در صورت نقض مفاد قطعنامه مذکور عملا راه برای قرار گرفتن موضوع هسته?ای ایران ذیل ماده 42 سازمان ملل (که به اقدامات نظامی مشروعیت بین?المللی می دهد)، هموار می کند. علاوه بر این آقای ظریف وعراقچی در اظهارات خود به برخی مسائل اشاره کردند که به صورت گذرا به آن پرداخته می شود.
عباس عراقچی در برنامه گفتگوی ویژه خبری به صورت تلویحی اعلام کرد: ادامه سیاست?های دفاعی ایران که در قطعنامه شورای امنیت با محدودیت مواجه شده ، مفاد قطعنامه را نقض می کند اما سبب نقض توافق نمی شود.
وی با بیان این مطلب گفت: تحریم ها تنها در صورتی باز می گردد که مفاد توافق نقض شود نه مفاد قطعنامه .
این اظهارات عراقچی در حالی مطرح می شود که متن پیش نویس قطعنامه شورای امنیت در مذاکرات وین مورد بحث قرار گذاشته شده و مورد تایید طرفین مذاکره از جمله تیم مذاکره کننده ایران قرار گرفته است. حال سوال این است تیم مذاکره کننده ایران بنا بر چه استدلالی برخی از محدودیت هایی را پذیرفته که اولا ربطی به موضوع هسته ای ندارد و مربوط به موضوع دفاعی می شود و ثانیا با علم اینکه پذیرش این محدودیت ها برای ایران امکان پذییر نیست (چرا که بقای جمهوری اسلامی را به خطر می اندازد) حاضر به تایید آن شده است که بعدها ایران بخواهد آن را نقض کند.
برخلاف اظهارات آقای عراقچی، تبعات نقض قطعنامه تبعاتی همانند تبعات نقض توافق نامه دارد و از یک جهت حتی بدتر از نقض توافق است.
برای روشن شدن این موضوع باید این مساله مورد بررسی قرار گیرد که در صورتی که ایران توافق را نقض کند چه اتفاقی می افتد:
الف)تحریم ها بلافاصله برمی گردد.
ب) به این علت که توافق ذیل قطعنامه الزام آور شورای امنیت قرار گرفته ، قطعنامه 2231 نیز نقض می شود که این امر باعث می شود تحریم های جدیدی علاوه بر تحریم های گذشته علیه ایران وضع شود.
ج)به این علت که ایران قطعنامه ماده چهل و یکمی شورای امنیت را نقض کرده و چون ایران این قطعنامه را تایید کرده است، شورای امنیت این امکان را پیدا میکند که موضوع هسته ای ایران را ذیل ماده 42 معرفی کند و شرایط برای صدور مجوز حمله نظامی از سوی شورای امنیت فراهم شود.
اما در صورتی که ایران برخی از بندهای قطعنامه را که مربوط به توافق نیست نقض کند چه اتفاقی می افتد:
مورد «ب» (وضع تحریم?های جدید بین?المللی?) و «ج» (معرفی موضوع هسته ای ایران ذیل ماده 42 فصل هفتم) که در بالا ذکر شد تکرار می شود علاوه بر این ایران باید همچنان به توافق پاینبد بماند و محدودیت ها را ادامه بدهد.همانگونه که مشخص است در صورت نقض توافق، ایران می?تواند به شرایط قبل از توافق باز گردد و برنامه هسته?ای خود را در چارچوب NPT بدون محدودیت?های در نظر گرفته شده از سوی 1+5 ادامه دهد اما در صورتی که قطعنامه نقض شود هرچند تحریم?های جدید علیه ایران وضع می شود اما ایران باید همچنان پایبند به توافق بماند.
آقای ظریف و عراقچی در اظهارات خود بر این مساله تاکید کردند که قطعنامه جدید شورای امنیت ذیل ماده 25 منشور ملل متحد قرار دارد و برخلاف قطعنامه های قبلی ذیل فصل هفتم شورای امنیت نیست. اما نکته قابل تامل اینکه هیچ کدام از قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران ذیل فصل هفتم شورای امنیت نبوده است بلکه صرفا ذیل ماده 41 فصل هفتم بوده است و چون این قطعنامه ها از نظر ایران غیرقانونی بوده ، ایران خود را ملزم به اجرای آن نمی دانسته و در صورت نقض مفاد آن موضوع ذیل بند 42 فصل هفتم منشور ملل متحد ، که زمینه ساز حمله نظامی است مطرح نمی شد.
ماده 25 که کلیت این قطعنامه ذیل آن قرار گرفته نیز به معنای آن است تمامی مفاد قطعنامه برای طرفین اجرا و سایر کشورها الزام آور است علاوه بر این 10 پاراگراف مهم این قطعنامه ذیل ماده 41 فصل هفتم که الزام بیشتری دارد، قرار گرفته است. آقای ظریف در اظهارات صبح امروز در مجلس شورای اسلامی گفت که تنها موادی ذیل ماده 41 قرار گرفته که شامل تعهدات طرف مقابل می شود اما با رجوع به متن قطعنامه شورای امنیت، مشخص می شود پاراگراف های مهمی که شامل تعهدات ایران می شود مانند موضوع بازگشت پذیری تحریم ها بند 12 ، سازوکار حل اختلافات بند 11، ایجاد محدودیت برای مشارکت های بین المللی در برنامه هسته ای ایران با ارجاع آن به کمیسوین مشترک بند 16 قطعنامه، ذیل ماده 41 قرار دارد. رجانیوز در گزارش مبسوطی به بررسی بندهای قطعنامه شورای امنیت که ذیل فصل هفتم شورای امنیت قرار گرفتند می پردازد.
آقای عراقچی در این گفتگو بارها تاکید کرد که در گذشته نیز تحریم موشک های بالستیک و تحریم تسلیحاتی علیه ایران اعمال می شده و اتفاق جدیدی نیافتاده است و برای تایید حرف خود با اشاره به بند 9 قطعنامه 1929 ، از کارشناسان درخواست کرد تا این بند را مورد بررسی قرار داده تا متوجه شوند تیم ایرانی به چه دستاورد بزرگی رسیده است.
در بند قابل اجرای 9 قطعنامه 1929 آمده:
" ایران به هیچ گونه فعالیتی که به موشک های بالستیک با قابلیت پرتاب سلاح های هسته?ای مربوط باشد، و از جمله پرتاب با فناوری موشک های بالستیک دست نخواهد زد، و کشورها تمامی اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد تا از انتقال فناوری یا کمک های فنی به ایران که در ارتباط با چنین فعالیت هایی باشند جلوگیری کنند."
در بند 3 قطعنامه جدید شورای امنیت (قطعنامه 2231) نیز آمده است:
«از ایران خواسته می‌شود تا هیچ فعالیتی مرتبط با موشک‌های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل تسلیحات هستهای صورت ندهد، از جمله شلیک هرگونه موشک با استفاده از چنین فناوری‌های مربوط به موشک‌های بالستیک، تا زمان هشت سال پس از «روز پذیرش برجما» و یا تا زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی ارائه دهد که «جمع‌بندی مبسوط» را تأیید کند، بسته به اینکه کدام زودتر اتفاق افتد.»
همانطور که قابل مشاهده است برخلاف اظهارات آقای عراقچی محدودیت های در نظر گرفته شده برای توان موشکی ایران در قطعنامه 1929 و 2231 یکسان است با این تفاوت که ایران قطعنامه 1929 را به علت غیرقانونی و ظالمانه بودن «رد» کرد اما دولت قطعنامه 2231 را مورد پذیرش قرار داد که همانگونه گفته شد این بدین معناست اگر ایران مفاد آن را نقض ، موضوع هسته ای ایران ذیل ماده 42 فصل هفتم مطرح شده و شورای امنیت می تواند مجوز حمله نظامی به ایران را صادر کند.
تحریم های تسلیحاتی ایران در سالهای گذشته شامل همه تسلیحات نمی شده اما در قطعنامه 2231 ایران به صورت مطلق در موضوع تسلیحاتی تحریم شده است.
در قطعنامه های پیشین شورای امنیت سازمان ملل ایران به این علت که آن قطعنامه ها را ظالمانه می دانست ، خود را ملزم به اجرای آن نمی دانست برای همین با دور زدن تحریم ها به فروش و انتقال تجهیزات نظامی ادامه میداد، با توجه به متن قطعنامه 2231 اگر ایران به کشورهای دیگر از جمله عراق و سوریه، حزب الله ، حماس سلاح بفروشد یا سلاح ارسال کند توافق را نقض کرده است. البته در متن قطعنامه آمده که ایران می تواند با تایید شورای امنیت به دیگر کشورها سلاح ارسال کند اما بر اساس اظهارات عراقچی عملا شورای امنیت چنین اجازه ای را نمی دهد و ایران مجبور است این محدودیت را دور بزند. با این حال در صورتی که ایران تحریم هایی تسلیحاتی را دور بزند و این موضوع به تایید شورای امنیت برسد ، به معنای آن است که ایران قطعنامه شورا را نقض کرده که با توجه به تایید این قطعنامه از سوی ایران، تبعاتی چون قرار گرفتن موضوع هسته ای ذیل ماده 42 فصل هفتم و همچنین وضع تحریم را به دنبال دارد.
تیم مذاکره کننده ایران همواره در پاسخ به سئوالاتی مبنی بر اینکه چرا تمامی تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران لغو نمی شود تاکید می کردند که «ما تنها درباره موضوع هسته ای گفتگو و مذاکره می کنیم صرفا تحریم های مرتبط به موضوع هسته ای برداشته می شود» اما شاهد هستیم در متن پیش نویس قطعنامه موضوعات غیر هسته ای مثل تحریم های تسلیحاتی نیز گنجانده شده است.
هرچند موضوع تحریم های تسلیحاتی ، موشکی در قطعنامه های قبلی بوده است( ایران قطعنامه های قبلی شورای امنیت را نامشروع می دانست و آن ها را رد می کرد) با این حال آقای ظریف 29 مرداد 1393 شبکه تهران گفت: تحریم?ها ی شورای امنیت کاملاً در ارتباط با موضوع هستهای است، بنابراین تمامی این تحریم?ها باید برداشته شود. اما در عمل نه تنها تحریم های اصلی شورای امنیت مانند تحریم های اشاعه ای برداشته نشد بلکه تحریم های جدید مانند تحریم همه تسلیحات نظامی و اقلام با کاربرد دوگانه نیز در قطعنامه 2231 اضافه شد.
